مطالب عمومي

كم خوني يان نائاسايي لە ژمارە و كاركردني ژەمايەڵە سوورەكان يەكێكە لەو كێشە پزيشكييە باوەكان كە لە جيهاندا زۆر جار دەبينرێت. ئەم ناكوكييە لە وەختي دروست دەبێت كە خوێن ناتوانێت ئۆكسيجيني پێويست بگەيەنێت بۆ خانە و ئەندامەكاني لەش. بەپشتيواني زانياري پزيشكي و پەيرووي ڕاهێنانە تايبەتي، دەتوانرێت كەمخوێني بە شێوەيەكي باش چارەسەر بكرێت. ماڵپەڕي دوكتۆر گيان بە شێوەيەكي ورد هەموو شتە گرنگەكان دەخاتە بەر هەڵبژاردنەكان بۆ چارەسەركردني كەمخوێني.

١- دەركەوتني هۆكاري سەرەكي 

سەرەتا، دەتوانرێت بڵێين گرنگترين هەنگاو بۆ چارەسەركردني كەمخوێني، ناساندني هۆكاري سەرەكييە. كەمخوێني جياوازەكان هەيە:

• كەمبوودي ئاسێ (Iron deficiency anemia)
• كەمبوودي B12
• كەمبوودي فۆلات
• كەم‌هەبووني ژەمايەڵە سوورەكان بەھۆي نەخۆشييە ديكە
• كێشە جەستەيي لە خوێن‌سازيدا

دياريكردني هۆكار گرنگە چون دەبێ چارەسەر پەيوەنديدار بێت بە هۆكاري خۆي، نەك چارەسەرێكي گشتي.

٢- چارەسەركردني كەمخوێني بەهۆي كەمبوودي ئاسێ

زۆربەي كەسان بەهۆي كەمبوودي ئاسێ تووشي كەمخوێني دەبن. بەپشتيواني زانياري پزيشكي، پزيشكان زۆرجار ڕاژەي ئاسێ پێشنيار دەكەن، هەمان كات جگە لۆك كردني خواردنە خوێن‌دەرستەكان. خواردني گوشت، جەگري ماري، سپيناج، سۆز، عدس، نەخۆش، توماتي و دانەوە گەندەوارەكان دەتوانن ئاسێ زياد بكەن. هەروەها، خۆردني ڤيتامين C دەتوانێت وەرگرتني ئاسێ باشتر بكات.

لە ماڵپەڕي دوكتۆر گيان بەتفصيل باس دەكرێت چۆن ڕێژەي خواردن بەباشي دابنرێت بۆ زيادكردني ئاسێ.

٣- چارەسەركردني كەمبوودي B12 و فۆلات

ئەگەر هۆكاري كەمخوێني بگەڕێتەوە بۆ كەمبوودي B12 يان فۆلات، پزيشك زۆرجار ڕاژە يان دەرماني تايبەتي دەنووسێت. كەساني گوشت‌نەخۆر بەتايبەتي دچار ئەم جۆرە كەمخوێني دەبن، بۆيە پێويستە خواردني ئەو ڤيتامينانە زياد بكرێت. ناوەڕۆكي زانياري پزيشكي لەم بابەتەدا دەڵێت ئەوەي بەرزكردنەوەي ڤيتامين B12 گرنگە بۆ پێشگري لە خستبون، سەرگيژي و كێشەي ئەندامي ئەسەبي.

٤- چارەسەركردني كەمخوێني بە سەردانبە پزيشك و چاودێري درێژخايەن

لە تێكەڵكردنەكاني دوكتۆر گيان باس دەكرێت كە كەمخوێني دەتوانێت نيشانە باوەكاني وەك ئاوسانبوون، خستگي زۆر، سووكبووني پوست و لەبەردان هەبێت. بۆيە، سەرداني پزيشك گرنگە بۆ وەستاندني دۆخەكە و دياريكردني جۆري چارەسەر.

پزيشك دەتوانێت خوێن‌تان ببيندرێت، تاقيكردنەوە بنێريت و دەرمان بگوازێت. چاودێري پزيشكي پەيوەنديدار گرنگە چون كەمخوێني لەوانەيە پەيوەنديدار بێت بە نەخۆشي ديكە.

٥- ڕاهێنان و گۆڕيني ژيان‌بابەت

بەپشتيواني زانياري پزيشكي، هەندێك رێكار دەكرێن پێشنيار بكرێن بۆ چارەسەركردني كەمخوێني:

• خەو بە هێمن و گونجاو
• خۆردني خواردني پڕلێو و پڕئاسێ
• دووركەوتن لە چاي و قاوە لەم كاتانەدا كە ڕاژە دەتخوێندرێت
• ئەنجامي وەرزشێكي نرمي ئاوايي
• چاودێري نيشانەكان بە شێوەيەكي هەفتانە

خاڵي كۆتايي

كەمخوێني گرنگە چارەسەر بكرێت، چون دەتوانێت لە پێش كەوتن بگاتە كێشەيە گەورەتر. بەپشتيواني زانياري پزيشكي و ڕێبەري دوكتۆر گيان، دەتوانيت باشترين چارەسەر بۆ دۆخت دياري بكەيت و خۆت بپارێزيت لە كێشەداني درێژخايەن.